Psychopsis papilio (Lindl.) H.G. Jones, viết tắt Psychp.

Psychopsis papilio hay Oncidium papilio là một giống lan mọc ở các nước Trung Mỹ như Triniadad, Venezuela, Ecuador, Peru. Thoạt tiên cây lan này do Lindleyi đặt tên vào năm 1825, sau đó vào năm 1975, H. G. Jones tách 4 cây cùng loại ra khỏi loài Oncidium.

Psychp. Papilio Odom.com

Psychp. Krameriana Bùi xuân Đáng

Nhưng hiện nay nhiều người vẫn dùng tên cũ như: Oncidium papilio, Oncidium krameriana, Oncidiun sanderae và Oncidium versteegiana.Những bông hoa này rất giống nhau và chỉ có những chuyên gia mới có thể phân biệt nổi.

Chuyện xưa kể rằng nhà thám hiểm Joseph Warscewicz đã tìm thấy cây lan Oncidium krameriana trên sườn dẫy núi Chimborazo tại Ecuador. Vào năm 1833 Công tước Devonshire, William Goeorge Spencer Cavendish khi nhìn thấy bông hoa Psychopsis papilio đã bị mê hoặc cuốn hút bởi bông lan kỳ lạ này. Ngay sau đó ông trở thành Hội trưởng Hội cây Cảnh Hoàng gia Anh quốc (Royal Horticultural Society) và bành trướng hội này thành một hội có uy tín nhất thế giới. Nhưng công tước Devonshire đã phải chi ra một số tiền rất lớn vào việc sưu tập hoa lan và từ đó nẩy sinh ra thú đam mê cuồng nhiệt trong việc sưu tầm hoa lan trên thế giới.

Psychp. Sanderae Orchidspecies.com

Psychp. Versteegiana florzinha-de-estufa.blogspot.com

Psychopsis là một loài phong lan cao khoảng 20 cm, thân củ cao 4-5 cm, lá mọc thẳng đứng từng chiếc một trên đầu củ, dài chừng 15-20 cm. Thân củ mọc sát nhau, cong quẹo, lá mầu xanh có những chấm đỏ sẫm hoặc mầu đỏ nhợt nhạt. Dò hoa cao từ 60-130 cm, giống Psychp. papilio phần ở gần ngọn thì dẹp còn Psychp. krameriana và các giống khác hình tròn. Hoa dài từ 12-15 cm, ngang rộng tới 10-12 cm, chiếc lưỡi 4-5 cm, nở liên tiếp từng chiếc một, rất lâu tàn cho nên có khi một vài tháng mới hết hoa.

Vì vậy khi hoa tàn, đừng bao giờ cắt bỏ dò hoa vì hoa sẽ ra tiếp cho tới một vài năm sau.
CÁCH TRỒNG
Nhiệt độ
Mùa hè trung bình khoảng 80°F (27°C) ban đêm vào khoảng 62-65°F (17-18°C) với sự cách biệt là 16-18°F (9-10°C). Tuy nhiên lan có thể chịu nóng hơn 5 độ, nhưng đừng lạnh dưới 60°F (15.6°C).

Ánh Sáng
Lan cần ánh sáng khoảng 2000-2500 ánh nến, ngang với Cattleya.

Ẩm độ
Khi cây non đang mọc lan cần ẩm độ từ 60-80%

Tưới nước
Khi lan mọc mạnh cần tưới nhiều khoảng 2-3 ngày một lần vào mùa hè, nếu cột trên mảnh gỗ cần tưới hàng ngày. Thông thường lan cần khô rễ giữa 2 lần tưới, nhưng đừng để khô quá lâu.

Bón Phân
Nên bón phân rất loãng, ¼ thìa cà phê 30-10-10 pha với 4 lít nước và bón hàng tuần khi lan mọc mạnh rồi đổi sang 10-30-20 vào mùa thu hay bón với 15-15-15 quanh năm.

Thời kỳ nghỉ
Vào mùa đông, bớt tưới nước và bón phân khoảng 2 tuần một lần và nên phun sương vào buổi sáng.

Thay chậu và vật liệu nuôi trồng
Lan không ưa thay châu và thích trồng trong những chậu chật hẹp, do đó phải để ý đến chậu và vật liệu nuôi trồng.

Nếu trồng trong chậu nên dùng chậu đất hay giỏ gỗ, nếu dùng chậu nhựa nên chọn loại chậu nông và khoét thêm lỗ ở đáy cho mau thoát nước. Có thể cột lan trên mảnh gỗ hay vỏ cây nhưng cách này rất mau khô, cho nên cần phải có ẩm độ cao và phải tưới nước hàng ngày và nếu tưới hàng ngày có nhiều cặn nước cho nên phải cần nước thật sạch.

Vật liêu nuôi trồng nên dùng 40% rễ cây dương xỉ (tree fern) 50% than, 10% perlite cho dễ thoát nước và lâu mục. Nếu trồng bằng khúc cây dương xỉ có khoét lỗ không phải lo đến vấn đề thay chậu.

Nên nhớ chỉ vào trường hợp bất đắc dĩ mới thay chậu và chỉ nên thay vào mùa Xuân khi mầm non mới mọc. Vào lúc này dò hoa cũng bắt đầu mọc ra, có người cắt dò hoa đi để cho cây mau lớn trong chậu mới. Sau khi lấy cây lan ra khỏi chậu cũ, cắt bỏ các rễ thối, củ già rồi ngâm vào nước có pha mấy giọt Superthrive hay 1 thìa cà phê Dyna-Gro K-L-N và ¼ thìa phân bón 30-10-10 trong 4 lít nước vài ba giờ cho khô rồi cho vào bao nylon bịt kín lại trong 3-4 tuần rồi hãy mang ra trồng.

Vật liệu nuôi trong cần ngâm nước tối thiểu 24 giờ để cho ráo nước rồi mới trồng. Trong thời gian 3-4 tuần đầu chỉ phun sương và đừng tưới nước cho rễ mọc mạnh

Placentia 1-2009

BÙI XUÂN ĐÁNG