Khoảng 16-17 năm trước đây ông Larry Busch, một ông bạn già ở Anaheim, California bán nhà dọn về tiểu bang Oklahoma.
Khi đó giá nhà cửa ở vùng quân Cam, Orange County, California lên giá vùn vụn. Sở dĩ giá nhà lên cao vì người Việt tỵ nạn khi xưa, tản mát hầu hết trên khắp tiểu bang Hoa Kỳ. Sau nhiều năm ổn định đời sống và ăn lên làm ra do sự cần cù làm việc và học hỏi không ngừng, họ tìm về nơi có nhiều đồng hương hầu quên đi nỗi buồn xa xứ và chạy trốn cái lạnh tê tái từ trong tâm hồn đến thể xác. Ngay cả các sắc dân Á Châu khác như Trung Hoa, Đại Hàn, Ấn Độ, Phi Luật Tân cũng cùng một tâm trạng, hơn nữa Orange County là một miền nắng ấm chan hòa, khí hậu mát mẻ và đầy rẫy những thực phẩm Á Đông. Gia đình tôi cũng là một trong số những người đó.
Larry lại khác hẳn, ông ta sinh trưởng tại một thành phố nhỏ ở tiểu bang Oklahoma, giáp ranh với Texas cho nên thường được gọi là vùng Texoma. Nơi đây đời sống êm ả, xe cộ thưa thớt, khí hậu không đến nỗi quá khắc nghiệt, có đủ bốn mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông. Điều chính khiến cho Larry thay đổi chỗ ở là căn nhà ông mua vào năm 1960 chỉ có 25.000$, nay đã trả xong và bán đi với giá gần 300.000$. Về Oklahoma, ông mua căn nhà gạch, 5 phòng ngủ trên một thửa đất rộng gần 4 mẫu, có sẵn vườn cây, ao cá mà giá chỉ có 45.000$. Tâm sự với tôi, về đó ông sẽ có một đời sống yên tĩnh, không còn phải len lỏi, chen chúc với giòng xe đông đúc. Với số tiền còn lại ông sẽ gửi vào các công ty tài chánh chuyên nghiêp để sinh lời. Cộng với tiền an sinh xã hội, tiền hưu bổng ông sẽ có một đời sống thảnh thơi và du lịch đó đây.
Một tháng trước khi di chuyển ông gọi cho tôi ngỏ ý muốn bán hết vài trăm chậu lan mà ông yêu quý với giá thật rẻ: Chậu 5 gallon 5$, 3 gallon 3$ và chậu 1-2 gallon đồng giá 2$. Khi tôi và một người bạn tới đã có 4-5 người ở đó cho nên không kịp tìm biết tên cây mà chỉ chọn lấy những cây tươi tốt và lạ mắt nhất. Xếp đầy chiếc xe Cadillac loại cổ lỗ sĩ, trong xe lẫn thùng sau mà chỉ hết trên dưới 100$.
Về nhà xem lại, tôi có 2 cây Cymbidium tracyanum, 1 chậu Cymbidium Glady Whitsell "the Charmer", một chậu Oncidium sphacelatum, vài cây Vanda, Epidendrum, Encyclia, tính ra chưa đầy 50$.
Năm đầu tiên và những năm sau đó các cây lan này đều ra hoa, nhưng tôi thích nhất là cây Cymbidium tracyanum hơn cả, bởi vì cây lan này dò hoa uốn cong và lá dài mềm mại có vẻ thanh nhã hơn. Đối với tôi bông hoa Cym tracyanum thanh lịch và đẹp hơn những cây Cym có hoa tròn trặn mà lại nở tung ra, dò hoa thẳng đứng thiếu vẻ mỹ quan. Cym. tracyanum có 3 sắc hoa: nâu vàng, xanh vàng và nâu đen những cánh hoa này đều có những sọc nâu hay đốm xếp theo thành hàng. Chiếc luỡi uốn cong mầu vàng nhạt hay trắng ngà có những đốm nâu đỏ. Tòan thể bông hoa đếu có những chiếc lông tơ nho nhỏ.
Điều đắc ý nhất là cây lan này thường nở vào dịp Tết và có hương thơm. Theo John Clarke Cuddy, một người nuôi nhiều lan đã nghiên cứu và xuất bản cuốn sách "Orchid Species You Can Smell" nói về hương thơm của các giống hoa lan, cây Cymbidium thơm nhất là Cym. eburneum (Bạch ngọc Xuân), thứ nhì là cây Cym. ensifolium (Thanh ngọc, Tứ thời) và Cym. tracyanum xếp vào hạng thứ 3. Hương thơm mỗi người thấy một khác, nhiều người chỉ biết là thơm nhưng không phân biệt rõ ràng, có người cho là mùi quế, riêng tôi thấy giống như mùi trái đào khi vừa chín tới.
Theo sách vở tài liệu, giống lan Cym. tracyanum chỉ mọc tại Miến điện, Vân Nam và Thái Lan, nhưng gần đây anh Đinh văn Tuyến tại Vườn quốc gia Hoàng Liên Sơn có gửi cho tôi tấm hình, anh chụp được ở Hoàng Liên Sơn. Trong một bức điện thư anh xác nhận:
"Chính xác là cháu đã chụp bức ảnh đó trong bộ sưu tập của vườn Quốc gia. Theo cháu loài này mọc ở ranh giới Sapa và Lai Châu. Đặc biệt là Lai Châu có rất nhiều vì một số lượng lớn loại lan Cymbidium ở Sapa được chuyển sang từ Lai Châu."
Thành thực cám ơn anh Đinh văn Tuyến, nhờ anh mà chúng ta biết thêm một giống lan mới và năm Canh Dần sắp tới tôi tin chắc các bạn yêu lan ở quê nhà sẽ tìm ra nhiều cây lan mới lạ mà các khoa hoc gia chưa từng biết tới.
Cym. tracyanum thường mọc trên thân cây, hốc đá trên cao độ 1200-12900 m. Lá dài từ 90 cm đến 1.30 m. Dò hoa uốn cong có từ 10 đến 20 hoa mầu nâu vàng to chừng 10-15 cm, nở vào cưới đông đầu Xuân, hương thơm ngọt ngào.
Cây Cym. tracyanum mua của Larry chắc hẳn đến từ Trung Hoa vì còn mang bảng tên của Maisie Orchids, một nhà buôn người Trung hoa chuyên nhập cảng các giống lan vì sắc hoa giống hệt như cây lan anh Tuyến tìm thấy ở Hoàng Liên Sơn.Trong ảnhlữoi hoa mầu trắng vì mới nở, khoảng một tuần sau sẽ dổi sang mấu vàng.
Năm nay cây lan Cym tracyanum cho tôi được 2 dò hoa. Nhìn hoa mà lại nhớ đến quê nhà, nơi quê hương xa thẳm ngàn trùng, lòng cảm thấy dạt dào lai láng. Lên trang Web tìm bài "Tình quê Hương" bài ca bất hủ của Việt Lang mà lòng lại càng thấy ngậm ngùi. Tin cho hay nhac sĩ Việt Lang đã qua đời vào ngày 31-7- năm 2008.
Anh tên thực là Lê quý Hiệp (Lê Huy là tên mới) người bạn cũ khi còn ở tiểu học tại chợ Suôi, huyện Tiên Lữ, Hưng Yên và cùng nhau theo Trung học tại Externat Nôtre Dame ở Nam Định. Đầu năm 1948, khi vợ chồng chúng tôi thành hôn, anh vác cây đàn tới dự và làm cho hàng trăm người say mê thuởng thức các bài ca "Tình Quê Hương", "Đòan quân đi" mà tất cả nhân dân và chiến sĩ Liên khu 3 (Hưng Yên, Hải Dương, Thái Bình, Nam Định, Hà Nam) đều biết đến và những ca khúc mới như: Đàn Xuân, Đường số 5, Mùa không biên giới v.v...
Năm 2000 lần đầu về thăm quê hương, tôi may mắn tìm gặp được anh, chúng tôi mừng cho nhau còn sống sót qua những biến cố đau thương và cuộc chiến tranh dai dẳng, thảm khốc của đất nước.
Vội mở bản nhạc xưa coi như thắp một nén hương lòng, một nén tâm hương tuởng nhớ tới anh, người nhạc sĩ tài hoa với những bài ca đã khơi động lòng yêu nước của người Việt, một người bạn với bao nhiêu kỷ niệm nhạt nhòa của 70 năm cũ. Lòng lại càng thêm bồi hồi cảm xúc vì giọng ca của Sĩ Phú sao mà giống hệt y như tiếng hát của người bạn năm xưa.
Mấy năm nay khi dẹp bỏ vườn lan vì tuổi già và sức khỏe không còn cho phép. Nhìn những cây lan thân thương khi bán đi, khi tặng cho hội nhưng khi con gái, con rể tôi chặt bớt những cây táo, cây lê, cây mận vì cành lá xum xuê, trái chín rụng đầy, lá rơi phủ kín sân sau mà không ai quét dọn. Hơn nữa lại sợ rằng tôi vấp ngã khi leo cây hái trái, nên khi thấy đám cành lá chặt bỏ mà lòng không khỏi buồn rầu, quặn đau từng khúc ruột vì những cây này vợ chồng tôi đã bỏ nhiều năm nuôi trồng tưới bón.
Cây lan Cym. tracyanum dù rằng từ mấy năm qua bị bỏ lăn, bỏ lóc ở góc vườn có lẽ nó vẫn còn nhớ đến nơi xưa chốn cũ, vẫn nở hoa chào đón Xuân nơi đất khách quê người, hay là nó còn cố ra hoa cho vừa lòng người chủ. Không hiều nó sẽ còn tồn tại được bao lâu nữa? Tôi sẽ cố gắng giữ nó lại, ít ra cũng cho đến khi nhắm mắt, suôi tay.
Khi đó giá nhà cửa ở vùng quân Cam, Orange County, California lên giá vùn vụn. Sở dĩ giá nhà lên cao vì người Việt tỵ nạn khi xưa, tản mát hầu hết trên khắp tiểu bang Hoa Kỳ. Sau nhiều năm ổn định đời sống và ăn lên làm ra do sự cần cù làm việc và học hỏi không ngừng, họ tìm về nơi có nhiều đồng hương hầu quên đi nỗi buồn xa xứ và chạy trốn cái lạnh tê tái từ trong tâm hồn đến thể xác. Ngay cả các sắc dân Á Châu khác như Trung Hoa, Đại Hàn, Ấn Độ, Phi Luật Tân cũng cùng một tâm trạng, hơn nữa Orange County là một miền nắng ấm chan hòa, khí hậu mát mẻ và đầy rẫy những thực phẩm Á Đông. Gia đình tôi cũng là một trong số những người đó.Larry lại khác hẳn, ông ta sinh trưởng tại một thành phố nhỏ ở tiểu bang Oklahoma, giáp ranh với Texas cho nên thường được gọi là vùng Texoma. Nơi đây đời sống êm ả, xe cộ thưa thớt, khí hậu không đến nỗi quá khắc nghiệt, có đủ bốn mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông. Điều chính khiến cho Larry thay đổi chỗ ở là căn nhà ông mua vào năm 1960 chỉ có 25.000$, nay đã trả xong và bán đi với giá gần 300.000$. Về Oklahoma, ông mua căn nhà gạch, 5 phòng ngủ trên một thửa đất rộng gần 4 mẫu, có sẵn vườn cây, ao cá mà giá chỉ có 45.000$. Tâm sự với tôi, về đó ông sẽ có một đời sống yên tĩnh, không còn phải len lỏi, chen chúc với giòng xe đông đúc. Với số tiền còn lại ông sẽ gửi vào các công ty tài chánh chuyên nghiêp để sinh lời. Cộng với tiền an sinh xã hội, tiền hưu bổng ông sẽ có một đời sống thảnh thơi và du lịch đó đây.
Một tháng trước khi di chuyển ông gọi cho tôi ngỏ ý muốn bán hết vài trăm chậu lan mà ông yêu quý với giá thật rẻ: Chậu 5 gallon 5$, 3 gallon 3$ và chậu 1-2 gallon đồng giá 2$. Khi tôi và một người bạn tới đã có 4-5 người ở đó cho nên không kịp tìm biết tên cây mà chỉ chọn lấy những cây tươi tốt và lạ mắt nhất. Xếp đầy chiếc xe Cadillac loại cổ lỗ sĩ, trong xe lẫn thùng sau mà chỉ hết trên dưới 100$.Về nhà xem lại, tôi có 2 cây Cymbidium tracyanum, 1 chậu Cymbidium Glady Whitsell "the Charmer", một chậu Oncidium sphacelatum, vài cây Vanda, Epidendrum, Encyclia, tính ra chưa đầy 50$.
Năm đầu tiên và những năm sau đó các cây lan này đều ra hoa, nhưng tôi thích nhất là cây Cymbidium tracyanum hơn cả, bởi vì cây lan này dò hoa uốn cong và lá dài mềm mại có vẻ thanh nhã hơn. Đối với tôi bông hoa Cym tracyanum thanh lịch và đẹp hơn những cây Cym có hoa tròn trặn mà lại nở tung ra, dò hoa thẳng đứng thiếu vẻ mỹ quan. Cym. tracyanum có 3 sắc hoa: nâu vàng, xanh vàng và nâu đen những cánh hoa này đều có những sọc nâu hay đốm xếp theo thành hàng. Chiếc luỡi uốn cong mầu vàng nhạt hay trắng ngà có những đốm nâu đỏ. Tòan thể bông hoa đếu có những chiếc lông tơ nho nhỏ.
 Hình: www.orchidboard.com |  Hình: http://www.botanic-jp.com/ |
Điều đắc ý nhất là cây lan này thường nở vào dịp Tết và có hương thơm. Theo John Clarke Cuddy, một người nuôi nhiều lan đã nghiên cứu và xuất bản cuốn sách "Orchid Species You Can Smell" nói về hương thơm của các giống hoa lan, cây Cymbidium thơm nhất là Cym. eburneum (Bạch ngọc Xuân), thứ nhì là cây Cym. ensifolium (Thanh ngọc, Tứ thời) và Cym. tracyanum xếp vào hạng thứ 3. Hương thơm mỗi người thấy một khác, nhiều người chỉ biết là thơm nhưng không phân biệt rõ ràng, có người cho là mùi quế, riêng tôi thấy giống như mùi trái đào khi vừa chín tới.
 Cymbidium eburneum |  Cymbidium ensifolium |
Theo sách vở tài liệu, giống lan Cym. tracyanum chỉ mọc tại Miến điện, Vân Nam và Thái Lan, nhưng gần đây anh Đinh văn Tuyến tại Vườn quốc gia Hoàng Liên Sơn có gửi cho tôi tấm hình, anh chụp được ở Hoàng Liên Sơn. Trong một bức điện thư anh xác nhận:
"Chính xác là cháu đã chụp bức ảnh đó trong bộ sưu tập của vườn Quốc gia. Theo cháu loài này mọc ở ranh giới Sapa và Lai Châu. Đặc biệt là Lai Châu có rất nhiều vì một số lượng lớn loại lan Cymbidium ở Sapa được chuyển sang từ Lai Châu."
Thành thực cám ơn anh Đinh văn Tuyến, nhờ anh mà chúng ta biết thêm một giống lan mới và năm Canh Dần sắp tới tôi tin chắc các bạn yêu lan ở quê nhà sẽ tìm ra nhiều cây lan mới lạ mà các khoa hoc gia chưa từng biết tới.
 |  |
| Hình: Đinh văn Tuyến, Sa Pa | |
Cym. tracyanum thường mọc trên thân cây, hốc đá trên cao độ 1200-12900 m. Lá dài từ 90 cm đến 1.30 m. Dò hoa uốn cong có từ 10 đến 20 hoa mầu nâu vàng to chừng 10-15 cm, nở vào cưới đông đầu Xuân, hương thơm ngọt ngào.
Cây Cym. tracyanum mua của Larry chắc hẳn đến từ Trung Hoa vì còn mang bảng tên của Maisie Orchids, một nhà buôn người Trung hoa chuyên nhập cảng các giống lan vì sắc hoa giống hệt như cây lan anh Tuyến tìm thấy ở Hoàng Liên Sơn.Trong ảnhlữoi hoa mầu trắng vì mới nở, khoảng một tuần sau sẽ dổi sang mấu vàng.Năm nay cây lan Cym tracyanum cho tôi được 2 dò hoa. Nhìn hoa mà lại nhớ đến quê nhà, nơi quê hương xa thẳm ngàn trùng, lòng cảm thấy dạt dào lai láng. Lên trang Web tìm bài "Tình quê Hương" bài ca bất hủ của Việt Lang mà lòng lại càng thấy ngậm ngùi. Tin cho hay nhac sĩ Việt Lang đã qua đời vào ngày 31-7- năm 2008.
Anh tên thực là Lê quý Hiệp (Lê Huy là tên mới) người bạn cũ khi còn ở tiểu học tại chợ Suôi, huyện Tiên Lữ, Hưng Yên và cùng nhau theo Trung học tại Externat Nôtre Dame ở Nam Định. Đầu năm 1948, khi vợ chồng chúng tôi thành hôn, anh vác cây đàn tới dự và làm cho hàng trăm người say mê thuởng thức các bài ca "Tình Quê Hương", "Đòan quân đi" mà tất cả nhân dân và chiến sĩ Liên khu 3 (Hưng Yên, Hải Dương, Thái Bình, Nam Định, Hà Nam) đều biết đến và những ca khúc mới như: Đàn Xuân, Đường số 5, Mùa không biên giới v.v...
Năm 2000 lần đầu về thăm quê hương, tôi may mắn tìm gặp được anh, chúng tôi mừng cho nhau còn sống sót qua những biến cố đau thương và cuộc chiến tranh dai dẳng, thảm khốc của đất nước.Vội mở bản nhạc xưa coi như thắp một nén hương lòng, một nén tâm hương tuởng nhớ tới anh, người nhạc sĩ tài hoa với những bài ca đã khơi động lòng yêu nước của người Việt, một người bạn với bao nhiêu kỷ niệm nhạt nhòa của 70 năm cũ. Lòng lại càng thêm bồi hồi cảm xúc vì giọng ca của Sĩ Phú sao mà giống hệt y như tiếng hát của người bạn năm xưa.
Mấy năm nay khi dẹp bỏ vườn lan vì tuổi già và sức khỏe không còn cho phép. Nhìn những cây lan thân thương khi bán đi, khi tặng cho hội nhưng khi con gái, con rể tôi chặt bớt những cây táo, cây lê, cây mận vì cành lá xum xuê, trái chín rụng đầy, lá rơi phủ kín sân sau mà không ai quét dọn. Hơn nữa lại sợ rằng tôi vấp ngã khi leo cây hái trái, nên khi thấy đám cành lá chặt bỏ mà lòng không khỏi buồn rầu, quặn đau từng khúc ruột vì những cây này vợ chồng tôi đã bỏ nhiều năm nuôi trồng tưới bón.
Cây lan Cym. tracyanum dù rằng từ mấy năm qua bị bỏ lăn, bỏ lóc ở góc vườn có lẽ nó vẫn còn nhớ đến nơi xưa chốn cũ, vẫn nở hoa chào đón Xuân nơi đất khách quê người, hay là nó còn cố ra hoa cho vừa lòng người chủ. Không hiều nó sẽ còn tồn tại được bao lâu nữa? Tôi sẽ cố gắng giữ nó lại, ít ra cũng cho đến khi nhắm mắt, suôi tay.
Placentia 18-1-2010
BÙI XUÂN ĐÁNG
Comments
0 comments to "Cymbidium tracyanum Rolfe 1890"
Đăng nhận xét